İsfahan

 

İsfahan,

Görülmesi gereken tarihi kentlerden biri. İsfahan Tahran'dan 440km uzakta. Tren veya Snaap üzerinden bulacağınız kiralık araç ile gidilmesini tavsiye ederiz ancak bu tür araçlardaki sorun, araç 180Km hız ile giderken sürücünün whatsapp ile oynaması. Yol boyunca çölün yanısıra Kum (Qom) ve Kashan gibi önemli şehirleride görebilirisiniz.

Konaklama

Her keseye uygun bir yer bulunuyor ama eski konaklardan dönüştürülen butik otelleri denemenizi öneririz. 

Yemek

Bu büyük şehirde her türlü yemek bulunabiliyor. Chahar Bagh e Abbasi caddesi özellikle gece ziyaret edilirse değişik yemek seçenekleri ile öne çıkıyor.  

Şehir içi ulaşım

Farsça bilenler için telefonlardaki uygulamalar yardımıyla çok daha uygun fiyata taksi çağırılabiliyor. Bu konuda Snaap kulandık. Google Map çalışıyor ayrıca kendi harita uygulamalarıda var.

Yürümeyi sevenleri için merkezi yerdeki bir hotel ile ulaşım sorunu yarı yarıya çözülmüş olur.

Görülecek yerler

Birçok web sayfası size öneriler getirecektir. Bizim için öneli olan bir kaç konum sırasıyla yıllardır kuru olan Zayendeh nehri üzerindeki 33 kemerli köprü, devasa boyutu ile "Naqsh-e Jahan" meydanı, Yazd ile yaşdaş olan  Zoroastrian ateş tapınağı kalınıtıları ve Monare Jonban - sallanan minareler.
Yeni kurulan İsfahan Müzik müzesi hoşumuza giden yerlerden.
Ayrıca Ermeni Vank Katedrali ilginç bir yer. Ermeni olaylarını kendi bakış açıları ile müze haline getirmişler.

Tebriz

 

Tebriz 

Kapı koy - Tebriz ( 215 km ) yolculuğunu dağların arasında, köylerin yanından, kuru derelerin kenarından geçerek tamamladık. Şehir oldukça büyük ve ilk başta biraz da karışık geliyor ama yolunuzu buluyorsunuz. 

Tebriz, İran için siyasi olayların başarısında etkili olan bir şehir. Eğer Tebriz, bir harekete destek verise o hareketin arkasının geleceğine inanılıyor. Nüfusunun % 99 Azeri Türklerin oluşturduğu Tebriz'de Türkçe konuşup anlaşabilirsiniz. Tv dizilerinin yardımıyla İstanbul lehçeside gençler arasında yaygınlaşmış.

Konaklama

Her keseye uygun bir yer bulunuyor.

Yemek

Bizim yemek kültürümüze yakın olsada baharatın yeri ayrı. Safranın cömertçe kullanıldığı yemeklerin yanı sıra pilavda bizden farklı yapılmakta.

Şehir içi ulaşım

Hotellerin önüde duran taksiler pahalı. Mutlaka pazarlık edilmeli. Farsça bilenler için telefonlardaki uygulamalar yardımıyla çok daha uygun fiyata taksi çağırılabiliyor. Bu konuda Snaap kulandık. Google Map çalışıyor ayrıca kendi harita uygulamalarıda var.

Görülecek yerler

Şehir merkezinde konaklar, müzeler, kapalı çarşı ve camiler ziyaret edilebilir. Birçok web syfası ve kaldığınız hotelin çalışanları size yol gösterecektir.
Şehir dışında ise Kurumaya yüz tutan Urmiye gölü ve Kapadokya benzeri Kandovan köyü gezilebilir
Kandovan Tebriz'e 50 km uzakta olsada gidiş geliş bir günlük zaman alabilir. 

Karayolu ile İran'a ulaşım

Be sefer İran'a ulaşım için karayolunu kullandık. 

Bir şekilde Van a ulaştıktan sonra olanakların oldukça fazla olduğunu görüyorsunuz. Van - Khoy (2 saat) veya Van- Tebriz (4.5 saat)  seçenekleri ile minibüsler çalışıyor. Bunların haricinde ister minibüs ister taksi ile Kapıköy sınır kapısına kadar gelip İran a geçip oradan taksiler ile istediğiniz şehre de devam edebilirsiniz.

Yaklaşık fiyatlara gelince (2022 Ağustos)

Minibusle Van -Kapıköy arası 70 TL /kişi 

Taksiler ise 400-500 Tl aralığında yolcu taşıyor

Van ile Tebriz arasında, güncel değişmekle birlikte, minibüsler 200 Tl/ kişi ile yolcu taşıyor. Ancak mutlaka ve mutlaka bileti önceden almanız gerekiyor günde 3 araç kalkıyor (sabah 9-10 ve 11 de) ve yoğunluğa göre yer olmayabiliyor. 

İran'a geçtikten sonra Kapıköy'den Tebriz ise 300 Tl civarında taksi (75 Tl/kişi) bulunabiliyor. İran tarafında hemen hemen herkes Türkçe konuşuyor ve pazarlık yapmak şart.

Biz Van Kapıköy ve Kapıköy -Tebriz için iki ayrı araç kullandık. Kapıda sıra beklemek zorunda kalmadık. Gözümüzde büyüttüğümüzden çok daha kolay bir geçiş oldu. Eğer yapabilirseniz Perşembe ve Cuma  (İran da hafta sonu) günlerini seçmeyin kapı yoğun oluyor. 

Kendi aracınızla da geçebilirsiniz ancak yeni nesil araçlarda "kurşunsuz" yakıt kullanıldığından bu sorun oluyor. İran'da böyle yakıtı bulmak çok zor veya kısaca yok denebilir (2022 Ağustos). 

Hamedan

Hamedan,

2018 yılı Asya'nın turistik başkenti. Buraya Kazvin üzerinden araçla geldik ama farklı ulaşım yolları da mevcut.

Burada görülebilecek bazı yerleri aşağıda verdim ama daha fazlası olduğu unutulmamalı. Bir günlük turda çok fazla bir yer göremedik.

 Ali Sadr mağarası.

Sezonda her gün binlerce ziyaretçisi olan Ali sadr Mağarası, Hamedan şehrine yaklaşık 100km uzaklıktadır. Bulunduğunuz yerden taksi veya turlar ile ulaşım sağlanabiliyor. Otelde kalıyorsanız resepsiyona sorduğunuzda "ajans" veya "snap" veya kendi anlaşmalı oldukları taksi sahiplerinden fiyat alıp size bildiriyorlar.

Dışarıdan bakıldığında çıplak kayalıktan başka bir şey görünemeyen alan, Keshgajrang köyü yakınındaki Sari Tepeleri'nin yaylalarında yer almaktadır. Günümüzde lokantalar ve kahvehanelerle lunapark haline çevrilmiş.

Alanın kapısında lokanta simsarları sizi uzun kuyruk olduğuna ikna etmeye çalışacak ve lokantada dinlenmeye davet edecektir. Dinlemeyin hemen bilet gişesine gidin. Yaz sezonunda oldukça boş olan mağara girişinde 4 saat kuyruk beklendiği söylenmişti ama bizim şansımıza Temmuz ortasında (2018) kimseler yoktu.

Deniz seviyesinden 2.100 metre yüksekte olan mağarada çökmeler nedeniyle iki gölet oluşmuş. Göletlerde tekne ile gezi yapılmakta.  Mağarada su ve ortam sıcaklığı (16C) sabittir. Su içilebilecek kalitede ve temizdir içinde canlı da bulunmamaktadır. Eğer üşüme eşiğiniz düşükse mağaraya girerken bir hırka giymekte yarar var.

Şehir içinde görülmeye değer yerler;

Çarşı, Hamedan deri ürünleri ile ünlü. Alışveriş fırsatını kaçırmayın.

100 dolara 1 tam boy inek derisi, 4 çanta ve kemer alabiliyorsunuz (2018 yılı).

Ganjnameh Ancient Inscriptions ve  Tourist Resort Complex, kayak merkezi, eğlence merkezi, teleferik vb sizi bekliyor. Şelalalenin yanında Darius the Great (521-485 BC) ve Xerxes the Great (485-465 BC) adına yazılmış yazıtlar görülmesi gerekir.

Teleferikle yukarı çıkarken tüm Hamedan'ı görmeniz olası.

 Yukarıda bir hotel ve birkaç lokanta yazında hizmet vermeye devam ediyor ama aileler için uygun değil dendi. Bizde şehire döndük.

Teleferiğin başladığı yerde bulunan eğlence merkezinde; tırmanma duvarı, yamaca kurulmuş raylardan hızla inen kayaklar vb adrenalin severleri bekliyor.


Bunlara ek olarak birçok cami, Ermeni ve Ortodox kiliseleri meraklıları için ziyarete açık.


Yemek seçeneği gene kebab ağırlıklı olacak. Yerel yemekler için adres sormakta yarar var. Sabah kahvaltılarını otelde yaptık. Temel seviyedeydi ama işimizi gördü.

İran'da Karayolu

İran'da araç sürme

İki tür yol var; şehir içi ve şehir dışı. Şehir içinde hiç bir kuralın olmadığı sirk varken, şehirler arasında daha sakin bir yol var.

Kara yolunu iki ayrı güzergahta denedik Tahran - Hazar gölü ve Hamedan - Kirmanşah arasında.

Yol kalitesi oldukça iyi bunun sonucu olarak araçlar oldukça hızlı. Özellikle genç sürücülerin gösteri merakı yolcuları hayati tehlikeler ile karşı karşıya bırakıyor. Yollardaki araçlar az miktarda son model avrupa araçlarından, bol miktarda Çinli araçlardan, genel olarakta İranda üretilen araçlardan oluşuyor. 

Yerel halk özel araçları ile seyahat ederken müziği yüksek ses te dinlemeyi seviyor. Genel İran popular muziği dinleniyor.

Nakliyat güzergahında yolların çirkin kralları hala iş başında.

Şah döneminde getirilen bu araçlar 40 yıldır Iran in yükünü taşımaya devam ediyor.

Yol boyunca iklimin müsade ettiği oranda her yerde tarım yapılıyor. Yaklaşan ve 40 yıl süreceği tahmin edilen kuraklık nedeniyle hükümet susuz tarıma yöneliyor. Aşırı su isteyen ürünlere ise anca kısıtlı alanlarda üretim izni veriliyor.

Şiraz, İran

Şiraz 

Iran da turistik olarak düzenlenmiş güzel şehirlerden birisi. Tahran'dan tren ile gece yolculuğu yaparak ulaşılabiliyor. Tren 16:00 da yola cıkıyor sabah 06:00 da şiraz a varıyor. Ayrıca uçak ile veya özel turlar ile karayolu ile de gelmek olası.

Şiraz tren istasyonu şehrin dışında. Elinde tarifeler ile dolaşan taksiciler size şehre kaça gidilebileceğini anlatmaya çalışıyor ama yabancı dil bilen yok denecek kadar az. Yazıların farsça (arab alfabesi) olması işi daha da karıştırıyor.

Bir şekilde kendinizi otelinize atıyorsunuz. Burada yaz dönemi ölü sezon hava çok sıcak. Avrupalı turistler genelde kış, sonbahar ve ilkbahar aylarını seçiyormuş biz temmuz'da gitme hatasını yaptık.

Şehirde görülecek oldukça fazla yer var. Eğer şehir merkezine yakın bir yerde (Karim Khan Citadel) hotelde kalıyorsanız hepsi yürüme mesafesinde. Diğer noktalar için bir taksi ile anlaşabilirsiniz. İran'da araç kiralamak yerine araç ve sürücü tutmak daha uygun.   Sizi istediğiniz saate istediğiniz yerden alıp istediğiniz yere bırakıyor.

Görülecek yerlerden bazıları aşağıda. sanat severler için birçok ünlünün anıt mezarıda ziyarete açik ama biz hepsine gitmedik. Sanatçılar hakkındaki açıklamalar farsça olunca anlamak zorlaşıyor. Diğer yerlere ön araştırma yapılmadan gidilirse, taş toprak görmek olarak adlandırılacak bir gezi yapmış oluyorsunuz. Tripadvisor ve Google çok güzel bilgiler veriyor kaçırmamak gerek.

Quran Gate

Şehrin girişi denilebilecek yerdeki kapı. Tarihçesinin yanı sıra çevresindeki tepelerde bulunan mağaralar, Khajavi Kermani ninin türbesi ve çay bahçeleri de görülebilir. Trafik oldukça yoğun.

Gündüz sıcak olunca halk sokağa gece çıkıyor ve buldukları her yeşil alanı piknik alanı olarak kullanıyor. Şehrin lunaparkı buraya yakın ve yerel halk tarafından geceleri yoğun olarak kullanılıyor.


Karim Khan Citadel

Şehirdeki saray/kale, kulelerden biri Piza kulesi gibi jeolojik sorun nedeniyle eğilmiş. İçi oldukça iyi korunmuş ve bakım çalışmaları sürüyor. Saray tabanda kullanılan her taşın ustası taşa imza atmış 33 kadar farklı usta tarafından taşların üretildiği anlaşılmış.

Zinat Al-moluk House
Zaynat al-Muluk'un Evi olan bu müzede renkli camlar ve aynalarla bezenmiş tavanları görülmeye değer.

Şiraz daki Madam Tuso Müzesi diyebileceğimiz müzede, alt katta bulunan gerçek boyutlu modeller ile farklı dönemlerin hikayeleri anlatılmış.

Cyrus (kiros) silindir i olarak bilinen yazıtın örneğide burada görülebilir

Müzik aletlerinin sergisi ayrıca önemli. Türkülere konu olan rebab çalgısının İran türünü de görmek olası

Nasirolmolk Mosque
Renkli camlardan üretilen pencereden süzülen sabah güneşinin oluşturduğu renkler caminin ünlü olmasının sebebi. Sabah 8 civarı en uygun saat. Turistik sezonda çok kalabalık olduğu söylendi

Naranjestan Qavam
Tarihi, evin kendisinden daha zengindir. Müslüman bir ülkede, konak duvarlarında ve tavanlarında aynanın, kilise resminin ve Avrupalı kızların resimlerinin kullanımı ilginç gelebilir. El yapımı koleksiyon ürünleri zemin katta satılmaktadır. Sayılı sedef ustalarından biri eserlerini burada üretmekte ve satmakta.

Haft Tanan museum (7 taş müzesi)
Adı bizi yanıltsa da içindeki 7 mezardan alan diğer bir müze konak. Duvar süslemeleri güzeldi.


Persopolis ve Naqsh-e Rustam

Buraya tanım yazmaya gerek yok. Şiraz'ın adını duyuran kalıntılar. Ancak, yazın geldiyseniz Hava çok sıcak, uzun kollu giysiler ve şemsiye ile gelinmesi gerekir. rehbersiz gezilirse pek bir şey anlaşılmayan bir saha olduğunu da belirtmekte yarar var. Naqsh-e Rustam ve 3 kıralın mezarları bir kaç km uzaktaki diğer kalıntılar.

Persian gulf complex
Birazda alışveriş diyorsanız geleceğiniz yer burası. Tren istasyonuna yakın bu alış veriş merkezinin, alan olarak dünyadaki 6. büyük AVM olduğu söylendi. Yemek olanağının kısıtlı olması sorun. Bir çok dükkan kapanmış (2018 yılı ortası).

 Unutmadan, İran'da da, Asya nının giriş kapısı olarak piriç önemli ve bizdekinin aksine çok farklı pirinç türü bulunuyor.

Şiraz dışına çıkmayı düşünüyorsanız birkaç yer önerilebilir.

Dokhtar Castle

Bakire kalesi de denen bu kalıntıya teleferik ile çıkılıyor ama tadilat varsa kale kapalı. yürüyerek çıkmak isterseniz 2 saat ayırmak gerek. Yakındaki Tangab baraj göletinin rengi de ilgi çekiyor.

Ardehir Babakan Palace

Sassanid hanedanının kurucusu Arşhir Babakan tarafından inşa edilmiş, kerpiçten yapılmış bir kale. Oldukça iyi korunmuş. Kalenin bulunduğu yerde giderken kullandığınız yol (Firouzabad-Şiraz yolu) kanyon (Dalaki nehri) içinde ilerliyor ve ayrıca görülmeye değer. Tangab yazıtı da burada yer alıyor.

Kalenin göletinde hala su var ve temiz. Kalede çalışan görevliler çoğunlukla Azeri. Çevrede yemek yenmesi önerilecek bir yer olmaması en kötü tarafı. Çevrede var olan lokantalar tavsiye edilmedi.

Bunlara ek olarak küçük bir köy olan Hanifaqan piriç tarlaları ve pınarları da çöl ortasındaki vaha gibi görülmeye gidilebilecek yerlerden.

Bunların dışında Şiraz da görülmeye değer bir çok yer var. Kapalı çarşı bunlardan biri. yerel tüketim malları, halılar bakır ürünler meraklılarını bekliyor. Pazarlık sünnet tir unutmayın.

Yazın sıcaklarla baş etmenin en önemli yolu sıvı tüketimini arttırmaktır. Hemen hemen her yerde çeşitli yerel içecekler sizi bekliyor. çoğunlukla şekerli olsalar da serinletmeye yardımcı oldukları kesin. Bunlara ek olarak Falude denemesi gereken bir tat.

Yemek olarak kebab türleri ve yerel yemekler denenebilir. Hava sıcak ise yağlı yemekler biraz ağır gelecektir.

Sabah kahvaltılarını otelde yaptık. kaldığımız her iki hotelde de yabancıların  olması nedeniyle gayet zengin bir menü vardı.

Hotel fiyatları Temmuz ayında diğer aylara göre 1/4 oranındaydı. Online rezervasyon yapılıyor ama para önceden gönderilmeli. İran dışından buna olanak pek yok. Turizim firmaları bu sorunu sizin için çözüyor.

Bir iran gezisi

İran ve Tren tur  

İran'a Türkiyeden erişim farklı yollar ile yapılabiliyor. En basiti hava yolu ile ve her iki ülkenin hava yolları farklı hava limanları arasında uçuş sağlıyor. Örneğin  Tahran - İman Khomeini  hava alanından Isparta Havaalanına uçuş bulmak olası (2018).
Diğer bir yol İstanbul'dan otobüs ile ulaşım; 40 saate yakın süren bu yolculuk için otobüsler Laleli'den ordu caddesi üzerinde, Laleli Cami önünden kalkıyor. 
Bu yollarda farklı olarak Van üzerinden taksi, minibüs ile sınıra erişmek veya tren ya da otobüs ile Tebrize ulaşmakta olası.
Kendi arabası ile gideceklerin bu düşüncelerini bir daha gözden geçirmelerin de yarar var. İran şehirleri aklı başında insanın araba süreceği bir yer değil.

Biz havayolunu tercih ettik. Sabiha Gökçen'den Tahrana uçuş 3 saat kadar sürüyor. Pegasus tarafından işgal edilen havaalanında işler karışık gibi görünse de çok fazla aksaklık olmadan uçağa bindik. Öte yandan Tahran -İman Khomeini havaalanı (bize göre) küçük, temiz ve kendi içinde bir düzeni olan bir yer.  Yüzler asık, işlemler yavaş ama sabırla her kuyruğu bitirebiliyorsunuz.

Dışarı çıkınca diğer sorun başlıyor. Taksi sistemi felaket, bu nedenle yerel halk Uber benzeri Snap uygulamasını kullanıyor. Uygulamayı cafebazar an indirebiliyorsunuz.  Gideceğiniz yere göre ödeyeceğiniz fiyatı görüyorsunuz ve değişmiyor. Ama sorun gene bitmiyor. Yabancı dil bilen az. Bu durumda bizim şansımıza bir çok taksici Azeri ve Türkçe bir çok sorunu çözüyor.
Unutmadan diğer taksilerde kesinlikle pazarlık yapmak gerekiyor ama inerken ödeyeceğiniz fiyat gene de değişiyor. Bundan yerel halk bile şikayetçi.

Tahran büyük ve kalabalık bir şehir araba kiralamak tavsiye edilen bir işlem değil. Trafik kuralı diye bir şey söz konusu değil. Metro gayet iyi çalışıyor ama günün hemen her saatinde kalabalık.

İran içinde seyahat etmek için tren den yararlanmaya karar verdik. Çocuklu aileler için büyük kolaylık. İhtiyacınız olan bir kompartıman ve bir tablet bilgisayar.
Şehirler arası trenler genelde iki firma tarafından işletiliyor Nour ve Raja. İran demiryolları gelişen bir işletme. Nour daha yeni vagonlar kullanırken, Raja eski vagonları yenileyip kullanıyor. Servis mantığı aynı olsa da trenlerin eski olması kaliteyi etkiliyor.
Trenler dizel ve yenilenmiş. Trenlerde yolcu vagonlarının yanı sıra restoran ve araç taşıma vagonu da bulunuyor. Araçla seyahat edenler araçlarını istedikleri noktaya taşıtabiliyor. Yolcu vagonlarından biri bayanlara özel ve erkelerin girmesi kesinlikle yasak.

Kompartımanlar 4 kişilik yataklı ve aile veya arkadaş grupları için çok uygun.
Hoşgeldin çayı ve kahvesi termoslarda sizi bekliyor. Bir saat içinde içmeniz gerekiyor.

Sabaha doğru kahvaltı paketi de veriliyor. Restoran her zaman açık Nour trenlerinde yemek oldukça iyiydi. Raja da sadece çay, kahve vb sunuluyor. Bu arada çalışanları çoğu Azeri.

Trenler genelde fazla durmuyorlar ama çok hızlı da değil. Her kompartımanda iki ekranda İran filmlerinden örnekler gösteriliyor. Yemek salonunda büyük ekran tv ile dünya kupası maçları da izlenebildi.

Yatak çarşafları temiz ve pakette geliyor. Yastık ve yorgan kapının üstündeki bölmede çantalarda. Kendi işinizi kendiniz görüyorsunuz. Çarşaflar sabah toplanıyor. Yorgan ve yastığı tekrar çantalara koymak sizin göreviniz.

Tahran - Şiraz hatı
Hat Nour firması tarafından işletiliyor. Tahran'dan akşam 16:00 da hareket eden tren ertesi sabah saat 6 civarı Şiraz'a ulaşıyor.
Tahran istasyonu boyut olarak küçük ama çok kalabalık bir istasyon. Havaalanı düzeninde hizmet veriliyor. Ana binada bulunan bekleme salonları genelde dolu ama kıyıda kenarda boş yer bulunuyor.
Bileti önceden almadıysanız yer bulma şansınız azalıyor. Biletiniz varsa,  hareket saatine yakın güvenlik kontrolünden geçmeniz gerekiyor. Bu pasaport/kimlik  kontrolu yapılan check-in aşaması gibi bir yer. Yabancıların ayrıca bilet ve pasaport kontrolü yaptırmaları ve imza attırmaları da gerek. Bu işlem güvenlik kontrolü yapılan kapıların yanında ama yerini sormakta yarar var. Sizi yolculamaya gelenler bu aşamadan içeriye geçemiyorlar. Peronlara ulaştığınızda vagon numaranıza göre trene binmeniz gerek ama vagon kapısında tekrar bilet kontrolü yapılıyor.

Yol boyunca Tuz gölü, Kum ve Zagros dağlarının eteklerinden geçiyorsunuz.

Siraz tren istasyonu tam anlamıyla yolun sonu. Dümdüz gelen tren yolu bir dağın yamacında bitiyor. istasyon oldukça modern ve temiz.

Kirmanşah - Tahran hattı

Bu hat Raja Tarafından işletiliyor. Kirmanşah tren istasyonu da oldukça büyük ve modern.

Trenlere binmek için uzun kuyruk oluşuyor ve güvenlik kontrolu (check-in) trenin hareket saatinden 20dk önce açılıyor.

Bir koşuşturma başlıyor. Kirmanşah tan kalkan tren Kum ve Tahran üzerinden Meshed a gidiyor. bu nedenle çok kapalı bir yolcu grubu tarafından kullanılıyor.